Wadden in Beeld 2020: opvallende trends in natuur en landschap van de Wadden
Het jaarboekje 'Wadden in Beeld' is weer verschenen. Het boekje benoemt en duidt nu voor de 6e keer opvallende trends uit de natuur, in het landschap, en registreert ook maatschappelijke ontwikkelingen in het Waddengebied.
Het jaar 2020 vormt het referentiekader. Het 1e exemplaar is op 5 oktober 2021 uitgereikt door Linda-Rose Santhagens van Rijkswaterstaat (plaatsvervangend voorzitter van het Opdrachtgeversoverleg Basismonitoring Wadden), aan Marre Walter (directeur Beheer van de Beheerautoriteit Waddenzee).
Het coronavirus
In 2020 werd de wereld opgeschrikt door het coronavirus. Dat had ook impact op de Wadden. Door de maatregelen waren er landelijk bijvoorbeeld minder schepen beschikbaar voor de monitoring. Toch is het voor de Waddenzee gelukt om vrijwel alle monitoring, soms met wat vertraging, doorgang te laten vinden. Wel waren de Wadwachters op onder andere de Richel en Engelsmanplaat in 2020 afwezig door coronamaatregelen.
Jachthavens
De gevolgen van het coronavirus waren voor de jachthavens en de chartervaart het duidelijkst zichtbaar. Op Vlieland mocht bijvoorbeeld niet dubbel worden afgemeerd, waardoor veel meer buiten de havens geankerd werd. In de chartervaart werd 95% van de vaarten geannuleerd omdat deze onder de veel strengere horecaregels valt.
Verstoringen door vliegtuigen
In de nadere analyses op onder meer De Vliehors viel op dat incidentele verstoring door bepaalde vliegtuigtypes een enorme impact kan hebben op vogels. Zo verspillen scholeksters bijvoorbeeld door verstoring een groot deel van hun dagelijkse beschikbare energie, zeker als ze opvliegen tijdens etenstijd.
De mate van verstoring hangt sterk af van het type vliegtuig, maar ook van de vlieghoogte. Sportvliegtuigjes, die hoger dan 450 m moeten vliegen, verstoren bijvoorbeeld nauwelijks. Verstoring door laagvliegende transportvliegtuigen is het grootst.
Juridische bescherming
In deze editie van Wadden in Beeld is ook aandacht voor de juridische bescherming van het Waddenzee-ecosysteem bij klimaatverandering. Stijgende temperaturen, meer weerextremen, zeespiegelstijging, minder zoetwaterinstroom in de zomer: de Waddenzee zal er mee te maken krijgen.
Internationale verdragen en EU-richtlijnen beschermen de natuur van de Waddenzee, waardoor landen verplicht zijn om de natuur te behouden of te herstellen. Wadden in Beeld zet de beschermingsregimes en samenwerkingsverbanden op een rij, en stelt ook vragen: Hoe verhoudt deze verplichting zich tot het feit dat de Waddennatuur uiterst dynamisch is? En wat als die dynamiek zelf weer beïnvloed wordt door klimaatverandering?
Welvarend
Als laatste een opvallende ontwikkeling op het sociaaleconomische vlak. Een onderzoek naar migratiedynamiek laat zien dat op de Waddeneilanden geen sprake is van zogenoemde 'gentrificatie'. Dat is de opwaardering van woongebieden door de komst van welvarende mensen, een fenomeen dat speelt op een aantal Duitse Waddeneilanden. De nieuwkomers zijn wel relatief welvarend, maar niet welvarender dan de mensen die er al wonen.
Basismonitoring Waddenzee
Wadden in beeld 2020 is een uitgave van het Kernteam Basismonitoring Wadden, waarin samenwerken: ministerie Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, It Fryske Gea, Het Groninger Landschap, Landschap Noord-Holland, provincies Groningen, Fryslân, Noord-Holland, NAM en de Waddenacademie.
Het boekje wordt in beperkte oplage verspreid en is te downloaden.