Satelliet verzamelt gegevens over de Waddenzee: ‘Hier kunnen we echt van smullen’

Ze zweven op een kleine 800 kilometer rond de aarde: de twee Sentinel-satellieten van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Iedere vijf dagen maken ze een opname van onder meer het Waddengebied. Dat gebeurt met speciale camera’s die beelden maken waarin een schat aan informatie verborgen ligt. Zo is te zien hoeveel chlorofyl (bladgroen) in de Waddenzee aanwezig is en hoeveel slib er in het water zweeft.

Volgens projectleider Rick Hoeksema van Rijkswaterstaat zijn dat twee factoren die erg belangrijk zijn voor beheer van de Waddenzee. Rijkswaterstaat is een van de organisaties die deelneemt in de Basismonitoring Wadden, die de satellietobservatie in gang heeft gezet.

‘De slibmetingen doen we tot nu toe met meetpalen, die staan op vaste plaatsen in het water, dus je hebt niet een beeld van de hele Waddenzee’, zegt Hoeksema. ‘Het meten van bladgroen is al veertig jaar niet gedaan, alleen op projectbasis maar niet langjarig en zeker niet voor het hele gebied. Met de satellieten kan dat nu wel, dat is echt een grote sprong.’

Hij vervolgt: ‘Dat je nu bijna volcontinu de ontwikkeling van bladgroen, algen, kunt volgen over de hele Waddenzee, dat is heel erg gaaf. Dat groen is belangrijk voor al het leven in de Waddenzee, het is de basis van de voedselpiramide. Hoe minder bladgroen, hoe minder vissen, vogels en zeehonden er kunnen leven. Met gegevens die we nu krijgen kunnen we berekenen wat het effect van de concentratie bladgroen is op de voedselketen. Zeker met het oog op de klimaatverandering willen we dat goed in de gaten houden.’

Een andere belangrijke factor zijn de slibdeeltjes die in het water rondzweven. Hoeksema: 'Het voorkomen van slib in het waddengebied is erg dynamisch. Een meetpaal op één plek zegt veel minder dan dat je het hele gebied continu volgt. Dat is echt een grote meerwaarde. Dan kun je bijvoorbeeld ook zien wat het effect van baggeren is, en in hoeverre de vertroebeling van het water van invloed is op de groei van algen. Daar gebruiken we nu modellen voor, om te voorspellen en te voorkomen dat er problemen ontstaan maar het is heel mooi als je dat live kunt volgen.'

In de nabije toekomst gaan de satellieten ook informatie verzamelen over de temperatuur van het water. ‘Heel belangrijk’, zegt Hoeksema, ‘zeker met het oog op klimaatverandering. Een kleine verandering in de watertemperatuur kan al voldoende zijn voor een vissoort om zich niet meer thuis te voelen in de Waddenzee. Straks kunnen we veel beter volgen wat er gebeurt. Je hebt ook koelwaterlozingen, ook die kun je zien. Als je daar de algengroei en het voorkomen van slib naast legt kun je zien wat daar de effecten van zijn.’

Hij besluit: 'Als beheerder, maar ook als onderzoeker is dit echt iets waar je van kunt smullen, en wat je ook nodig hebt als je kijkt naar alle veranderingen die op ons afkomen.’